Batı'da Üniversitenin Kuruluş ve Gelişimi 2

1592’de I. Elisabeth tarafından İrlanda, Dublin’de kurulan Trinity College.

İrlanda Anglikan Kilisesi bağlantılı  Trinity College Dublin’de 1970 senesine kadar Katolik öğrenci alınması yasak. Yasak 1970’de kalkıyor. Günümüzde öğrencilerin % 30’u Katolik.

İlk büyük studium 9. yüzyılda tıp okulu olarak Salerno’da ( Güney İtalya ) kuruldu.

1000 yılında kurulan Bologna ( İtalya ) okulu 1140’da medeni hukuk ve kilise hukuku konusunda başlıca merkez oldu. Okulun teoloji eğitimi  Dominiken Tarikatı’nın elindeydi. Üniversitenin 14. yüzyıla kadar öğrenci yurtları olmadığı için farklı bölge ya da ülkelerden gelen öğrenciler birlikler ( nazione ) kurdular, bu birlikleri yönetmek için sorumlular  ( proctor ) seçtiler, sorumluların yönetimini bir yıl ile sınırladılar. Bologna’da oluşturulan bu örgütlenme sonradan modern üniversitelere de örnek oluşturdu. Öğrencilerinin çoğu yetişkin erkeklerdi, 18. yüzyılda kadın öğrenci ve öğretim üyeleri kabul edilmeye başladı.

İlk "üniversite"ler dine aykırı söylemde bulunmamak kaydıyla özyönetim hakkına sahipti. Öğrencilerle öğretim üyeleri birlikte rektörlerini seçiyorlardı. Kurumlar kendi giderlerini karşılamak zorunda olduklarından öğretim üyeleri öğrencilerden belli bir harç alıyorlardı. Eğitimden hoşnut kalmayan öğrenciler başka bir kente giderek orada okumaya başlayabiliyordu. Cambridge Üniversitesi, Oxford’dan ayrılan bir grup öğrencinin gelişiyle 1209’da kuruldu. 1230’da da Paris’ten gelen bir grup öğrenci Oxford’a katıldı. Salgın hastalıklar sebebiyle öğrenim gördüğü yeri değiştirmek zorunda kalmak da sık rastlanan bir durumdu.

Paris Üniversitesi Fransa’daki, Orta Avrupa’daki ve İngiltere’deki okullara model oldu. Bunların ilki Oxford Üniversitesi’dir. Nüvesi 1133’te atılan ama başlangıcını 1167’de Fransa’nın yabancı öğrencileri sınır dışı etmesi ve aynı sıralarda Kral II. Henry’nin tüm rahipleri ülkeye geri çağırması ile Oxford’daki öğrenci sayısının artması ile tarihlendirebiliriz. Oxford’da fakir öğrencilere yardım sandığı ve öğrenci yurtları ise 13. yüzyılda başlatıldı. 

Kuzey Avrupa’ya baktığımızda Alman etkisi altında  1477’de kurulan Uppsala ( İsveç ), 1479’da kurulan Kopenhag ( Danimarka ) üniversitelerinin ilk örnekler olduğunu görüyoruz.

1500 yılına gelindiğinde Avrupa’da 79 üniversitenin temeli atılmıştı.

Trinity College’ın ön bahçesinde heykeli bulunan Dekan Lecky, okula kız öğrenci de alınması konuşmaları yapılırken, ‘’ Bunu ancak cesedimi çiğneyerek yapabilirsiniz’’ demiş.!!

Okulun şahane kütüphanesini barındıran binanın yanına Arnoldo Pomodoro’nun Sphere with Sphere adlı, 1983 tarihli eseri konmuş