Eski Mısır 5 | Eski Mısır’da Sanat

Berlin Mısır Eserleri Müzesi

- Güçlü kişileri uşak ve hizmetçileri ile beraber gömmekten vazgeçtiklerinde sanata başvurdular.

- Mısırlıların ilk estetler olduğu savunuluyor, Mısırlıların zerafeti yarattıkları düşünülüyor.

- Ruhun gözde ikamet ettiği düşüldüğü için gözler çok büyük çizilirdi. Siyah kuyruklu göz makyajı ruhani bir özellik taşır, heykelde gözün çıkarılması, resimlerde gözün karalanması nefret edilen kişinin ölümden sonraki hayatını söndürmek için kullanılan yöntemdi.

- Kolonu, bugün de uygulanan portre tarzını, büstü Mısır yaratmıştır.

- Sanatın amacı toplumsal ve dinsel amaçlara hizmet etmekti.

- Mısır’da işlevsel açısından  üç sanat türü vardı: Gündelik eşyalar ile ilişkili sanat (araçlar, tabak, çanak süs eşyası vs.), ölüler için sanat (mezarlar, maskeler, mumya sandukaları "sarkofaj" vs.), tapınak sanatı (tanrılara, firavunlara, rahiplere adanan sanat) 

Berlin’deki Mısır Eserleri Müzesi’nden

- Toplumsal açıdan bakıldığında ise halk sanatı ve rahip zümresine dayanan, mezar ve mabetlerde görülen yüksek sanattan bahsedilebilir.

- 3000 yıl boyunca eski Mısır sanatı neredeyse hiç değişmedi. Devamlı olması ve geniş bir sahaya etki yapması yüzünden Mısır sanatı için milli bir sanattır denebilir. Batı Avrupa sanatında zevkin bir yüzyıl içinde tamamen değiştiği görülür. Mısır’da ise 20 yüzyıl boyunca üslup hiç değişmemiştir.

- Mimari, gemicilik, takvim, resim ve heykel, şiir ve düzyazı, oymacılık ve kakmacılık, tıp, mumyacılık, taş işçiliği, dokumacılık, dans, çömlekçilik, kuyumculuk, cam ve madeni eşya işçiliği, süs eşyası alanlarında önemli eserler  yaptılar. Kazılarda bulunan en eski cam ürün MÖ 5500 yıllarına ait olup Mısır’da bulunmuştur. Dericilik de çok ileriydi.

- Abanozu, fildişini işliyor kakma yapıyorlar, ahşap üzerine altın kaplayabiliyorlardı.

- Dokumacılıkta çok ileri idiler. Dokudukları ketenin kalitesine 20. yüzyıla kadar ulaşılamadı deniliyor.

- Mısır’da sanatçı basit bir üreticidir. Yapıtların şanı bunları esinleyen Tanrıya aittir. Bu yüzden de Mısır sanatı hemen hemen tümüyle adsızdır.

- Portre resimleri ve heykelciliği önemlidir. İnsan ruhunun yüz benzerliği sağlanırsa diri kalacağına, sonzuza kadar yaşayacağına inanıyorlardı.

- Vücut bozulursa ya da kaybolursa ruhun mumyada , resimde , heykelde, yaşamaya devam edeceğine inanıyorlardı.

Eski Mısır’da gömü yerlerinin de hiyerarşisi vardı:  Krallar Vadisi, Kraliçeler Vadisi, Asiller Vadisi, İşçiler Vadisi gibi. Bu fotoğraf Kraliçeler Vadisi’nden.

- Eski Krallık döneminin sanat eserleri durgunluk hissi verirken Yeni Krallık döneminde eserlere hareket geliyor, simetri kayboluyor.

- Akhenaton Mısır’ ın ilk gerçek düşünce ve sanat devrimini yaptı.Sanatçıları gerçekçiliğe yöneltti. İnsanların  tabii halleriyle göstermelerini istedi. Daha önce resim ve heykel insanları idealize ediyordu. Bu dönemde hiciv  ve mizah da gelişti. Cinsel içerikli sanat yayıldı. Bu firavunun  ölümünden sonra da ifade özgürlüğü, hiciv ve mizahtan tamamen vazgeçilmedi.

- Osiris’in Dramı her yıl piyes şeklinde canlandırılırdı. Dram sanatının ilk örneklerindendir. Orta Doğu ve Yunanistan’ da trajedinin gelişmesini etkilemiştir.

- 4. yüzyılda Kopt Devri başlar. Mısır Hristiyan sanatı, yine Mısırlı olarak kalmıştır.

- Kopt Devri sanatta gerileme yaşattı derler ama, "Bu devirde  hayal gücünün ilk belirtileri görülür", diyor Herbert Read. (Kopt = Hristiyan Mısırlı)

- 9. yüzyılda da İslam Sanatı başlar.

- 14-15 yüzyıllarda son derece güzel İslam sanat örnekleri verilir.

- "19. yy başında Avrupa sanatının 'yıkıcı etkileri' Mısır’a ulaşır. Bu zamana kadar Mısır sanatında devamlı bir gelişme görülür", diyor Herbert Read.

Berlin’deki Mısır Eserleri Müzesi’nde bulunan yapıtlar, Mısır ile Almanya arasında sorun olmaya devam ediyor.